Nấm miệng: Nguyên nhân, biểu hiện và cách để điều trị hiệu quả

Nấm miệng không phải là bệnh lý hiếm gặp. Mặc dù không nguy hiểm nhưng nó lại khiến người bệnh gặp khá nhiều bất tiện trong ăn uống và cả sinh hoạt hàng ngày. Chính vì vậy bạn cần hiểu rõ những thông tin cần thiết liên quan đến bệnh lý này để chủ động phòng ngừa và điều trị trong mọi trường hợp.

Nấm miệng là bệnh gì? Có nguy hiểm không?

Nấm miệng là bệnh lý gây ra do loại nấm Candida albicans vốn tồn tại ở miệng đã phát triển quá mức sau đó lây lan sang lưỡi và làm tổn thương bộ phận này.

Biểu hiện đặc trưng của nấm miệng là sự hình thành các mảng bám màu trắng kem ở lưỡi hoặc má trong, nếu xuất hiện ở lưỡi loảng thành từng mảng gọi là bệnh nấm lưỡi bản đồ. Đôi khi tình trạng này cón phát triển lan sang vùng vòm miệng, nướu, amidan hoặc thậm chí là sau cổ họng.

Bất cứ ai cũng có thể bị nấm lưỡi. Tuy nhiên bệnh này có nguy cơ cao xảy ra ở đối tượng trẻ sơ sinh, người già, những người có hệ miễn dịch kém, mắc bệnh lý nền hoặc đang dùng một số loại thuốc.

Nấm Candida – tác nhân gây ra bệnh nấm miệng có thể lây truyền từ người sang người thông qua:

• Quan hệ tình dục bằng bất cứ đường nào dù là hậu môn hay đường miệng.
• Lây từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở hoặc khi cho trẻ bú.
• Nấm miệng ở trẻ nhỏ lây sang cho mẹ thông qua hoạt động bú sữa.

Vậy bệnh nấm miệng có nguy hiểm không? Trên thực tế, bệnh này dù gặp ở bất kỳ độ tuổi nào cũng không ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe. Tuy nhiên, đối với những người mắc bệnh lý nền chẳng hạn như ung thư hay HIV/AIDS thì nấm lưỡi có thể xuất hiện kéo dài và kèm theo một số biến chứng nghiêm trọng.

Theo các bác sĩ, nếu không điều trị dứt điểm nấm miệng thì rất có thể người bệnh sẽ bị nhiễm trùng Candida toàn thân. Đây là biến chứng nguy hiểm và cũng rất khó để khắc phục.

Nguyên nhân và triệu chứng bệnh nấm miệng

Nhận biết sớm nguyên nhân và triệu chứng nấm miệng sẽ giúp quá trình điều trị bệnh diễn ra thuận lợi và nhanh chóng hơn.

Nguyên nhân

Ở trạng thái sức khỏe bình thường, trong khoang miệng của chúng ta vẫn chứa một lượng nhất định nấm Candida albicans. Tuy nhiên, lúc này vi khuẩn có lợi trong cơ thể vẫn đủ đông và mạnh để kiểm soát tốt số lượng nấm này sao cho chúng không có cơ hội phát triển và gây bệnh.

Ngược lại, trong trường hợp hệ miễn dịch của chúng ta suy yếu thì khác. Đây là thời điểm vi sinh vật trong cơ thể đang bị mất cân bằng, qua đó khiến lượng Candida albicans có cơ hội phát triển mạnh mẽ và gây tình trạng tưa miệng, nấm miệng.

Tình trạng mất cân bằng vi sinh vật hay suy giảm hệ miễn dịch trong cơ thể con người thường xuất hiện trong trường hợp:

• Người đang sử dụng thuốc corticosteroid dạng hít hoặc uống thuốc kháng sinh để điều trị hen suyễn.
• Người đang hóa trị và xạ trị ung thư khiến hệ miễn dịch bị ảnh hưởng đáng kể.
• Người bị bệnh bạch cầu hoặc HIV/AIDS khiến các tế bào trong hệ thống miễn dịch bị phá hủy.
• Bệnh nhân tiểu đường có lượng đường huyết tăng cao gây suy yếu hệ thống miễn dịch.
• Những người phải đeo răng giả nhưng sản phẩm này không phù hợp với cơ địa của họ.
• Không thường xuyên hoặc vệ sinh răng miệng không đúng cách.
• Người có thói quen hút thuốc lá mỗi ngày.

Triệu chứng

Bệnh nấm miệng ở giai đoạn khởi phát gần như chưa có bất kỳ dấu hiệu nào để bạn có thể nhận biết. Tuy nhiên, khi nó đã trở nên nghiêm trọng hơn thì bạn có thể dễ dàng bắt gặp những triệu chứng sau đây:

• Các mảng màu trắng hoặc vàng tương tự như màu phô mai xuất hiện trên lưỡi, niêm mạc má, vòm miệng và cả phần nướu răng hoặc là amidan.
• Miệng có dấu hiệu tấy đỏ và có cảm giác đau nhất là khi ăn uống, nói chuyện.
• Bị xuất huyết nhẹ ở niêm mạc miệng, lợi khi bộ phận này cọ xát với thức ăn.
• Khóe miệng có biểu hiện nứt và đỏ, nhất là đối với những người phải đeo răng giả thường xuyên.
• Người bị nấm miệng luôn có cảm giác như đang ngậm bông trong miệng.
• Khó chịu tại miệng kèm hiện tượng mất đi vị giác.

Những trường hợp bị nhiễm nấm nặng có thể xuất hiện các tổn thương ở thực quản mà cụ thể là ống dài nối giữa họng và dạ dày. Lúc này, bạn sẽ thực sự gặp khó khăn trong việc nhai nuốt và có cảm giác như cổ họng mình đang bị mắc nghẹn thức ăn.

Đối với trẻ sơ sinh bị nấm miệng thì bé thường có thêm triệu chứng bỏ bú, khóc đêm, dễ bị kích động và hay cáu kỉnh. Lúc này, nấm có thể lây truyền từ em bé sang mẹ thông qua hoạt động bú sữa.

Trường hợp phụ nữ bị nhiễm nấm Candida albicans ở ngực sẽ có những dấu hiệu sau:

• Núm vú của chị em có hiện tượng sưng đỏ, nứt hoặc hơi ngứa.
• Đầu núm vú bị bong tróc, khô rát.
• Đau khi bé bú, thậm chí có cảm giác như bị kim đâm.

Cách chẩn đoán bệnh nấm miệng

Khi đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín, bạn sẽ được các bác sĩ chẩn đoán bệnh nấm miệng bằng các phương pháp:

• Quan sát những miệng, phần lưỡi hoặc má để kiểm tra những tổn thương bên trong.
• Dùng bàn chải chà nhẹ phần lưỡi hoặc niêm mạc miệng bị sưng đỏ xem có bị xuất huyết không.
• Kiểm tra tế bào lấy ở vị trí miệng bị tổn thương dưới kính hiển vi.
• Trong trường hợp muốn kiểm tra tình trạng nấm miệng đã lây lan đến thực quản hay chưa, bác sĩ còn có thể tiến hành thêm một số phương pháp chẩn đoán khác như:
• Dùng dụng cụ chuyên dụng đã vô trùng để đưa vào cổ họng nhằm lấy mẫu phẩm và dưới kính hiển vi xem có sự xuất hiện của vi sinh vật gây bệnh hay không.
• Nội soi thực quản bằng một ống dài có gắn camera ở đầu gậy nhằm kiểm tra việc có hay không có các dấu hiệu bất thường tại niêm mạc thực quản, dạ dày cũng như ruột non.
• Chụp X-quang thực quản để phát hiện các tổn thương do Candida albicans gây ra.

Xem thêm:

• Tưa miệng khi mang thai: tổng quan về triệu chứng và cách điều trị

Bị nấm miệng phải làm sao?

Mục tiêu của điều trị nấm miệng chính là ngăn chặn sự lây lan của nấm Candida albicans tới các bộ phận khác. Tùy theo vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe cũng như nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ có những cách chữa nấm khác nhau.

Điều trị nấm miệng ở trẻ sơ sinh và phụ nữ cho con bú

Để có thể chữa nấm miệng ở trẻ sơ sinh thì cách tốt nhất là điều trị cho cả mẹ và bé. Nếu không, nguy cơ nhiễm nấm sẽ tái phát rất nhanh do Candida albicans có thể lây truyền từ mẹ sang con thông qua việc bú sữa.

Trong trường hợp này, bác sĩ thường áp dụng loại thuốc kháng nấm nhẹ dùng cho em bé và kem chống nấm bôi da dành cho mẹ. Trường hợp em bé có dùng ti giả, bú bình hoặc ống hút nước thì bạn cần sát trùng toàn bộ các dụng cụ này mỗi ngày bằng cách cho vào nước giấm pha với một chút nước sau đó phơi khô.

Ngoài ra, nếu người mẹ có sử dụng bình hút sữa thì dụng cụ này cũng cần được sát khuẩn như trên. Có như vậy nguồn bệnh mới có thể được kiểm soát và tiêu diệt triệt để.

Chữa nấm miệng ở trẻ em và người lớn khỏe mạnh

Trường hợp trẻ em và người lớn khỏe mạnh bị nhiễm nấm miệng thì phương pháp điều trị khá đơn giản. Thông thường, việc ăn sữa chua không đường hoặc sử dụng sản phẩm chứa lợi khuẩn acidophilus cũng giúp bạn giảm tình trạng nhiễm trùng.

Mặc dù chúng không có tác dụng tiêu diệt nấm nhưng lại có thể giúp tăng cường sản sinh ra các lợi khuẩn có lợi cho cơ thể. Trong trường hợp áp dụng cách này mà không thuyên giảm triệu chứng nấm miệng thì bác sĩ sẽ kê thêm cho bạn 1 loại thuốc chống nấm phù hợp.

Điều trị nấm lưỡi ở người có hệ thống miễn dịch kém

Trong trường hợp bị nấm miệng nhưng có hệ thống miễn dịch kém thì bác sĩ sẽ sẽ kê đơn cho bạn thuốc kháng nấm dạng viên ngậm, viên nén hoặc dung dịch lỏng. Tuy nhiên, với người bị nhiễm HIV giai đoạn cuối thì có thể nấm Candida albicans sẽ có thể kháng lại loại thuốc này. Lúc này, bạn sẽ phải dùng sang thuốc amphotericin B. Đây là loại thuốc chuyên dụng điều trị các trường hợp nhiễm nấm nghiêm trọng và người bị bệnh bạch cầu.

Chú ý: Một số thuốc kháng nấm có thể gây ra tác dụng phụ nguy hiểm là làm tổn thương gan. Bởi vậy trong suốt quá trình điều trị bệnh, bạn cần thực hiện xét nghiệm máu thường xuyên để theo dõi chức năng gan, nhất là những người vốn dĩ đang có các vấn đề về gan.

Biện pháp phòng tránh bệnh nấm miệng

Nấm miệng là bệnh lý ngày càng phổ biến ở mọi độ tuổi. Bởi vậy việc phòng tránh bệnh lý này cần luôn luôn được đề cao trong mọi trường hợp.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, bạn có thể giảm thiểu tối đa nguy cơ phát triển của nấm Candida albicans gây tưa lưỡi nếu áp dụng một số biện pháp sau:

Vệ sinh răng miệng mỗi ngày:

• Để phòng tránh nấm miệng, bạn hãy đánh răng ngày 2 lần với loại bàn chải mềm. Chú ý đánh răng theo chiều dọc để có thể loại bỏ toàn bộ thức ăn bị kẹt trong kẽ răng.
• Trường hợp có sử dụng corticosteroid để điều trị bệnh thì bạn cần súc miệng hoặc đánh răng sau khi uống thuốc này.
• Sử dụng chỉ nha khoa sau mỗi bữa ăn để vệ sinh răng.
• Không ăn uống vào buổi tối trước khi đi ngủ, nhất là đồ ngọt để đảm bảo răng luôn được sạch sẽ khi ngủ.

Thăm khám sức khỏe răng miệng định kỳ: Việc làm này sẽ rất hữu ích, nhất là đối với những người phải thường xuyên đeo răng giả. Bởi nó không chỉ giúp bạn phòng ngừa nấm miệng mà còn hạn chế được nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến răng miệng khác. Bên cạnh đó khi tới phòng khám nha khoa, bạn cũng sẽ được lấy cao răng, làm sạch răng.

Ăn những thực phẩm tốt cho sức khỏe răng miệng: Hãy cố gắng ăn những thực phẩm có chứa lợi khuẩn Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium hay acidophilus.

Ngoài ra, để tránh lây nấm miệng cho trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai nếu bị nhiễm nấm âm đạo thì cần điều trị ngay trước khi em bé ra đời. Bởi thông qua quá trình sinh nở, loại nấm gây bệnh này sẽ có điều kiện để xâm nhập vào miệng bé và gây bệnh.

Vừa rồi là những thông tin tổng quan liên quan đến nấm miệng – căn bệnh gây nhiều phiền toái trong ăn uống cũng như sinh hoạt hàng ngày. Hy vọng bài viết mà chúng tôi vừa chia sẻ có thể hữu ích cho bạn.

Cùng chuyên mục:

• Tìm hiểu nhanh 5 nhóm thuốc đặc trị viêm lưỡi bản đồ
• Bật mí các cách chữa nấm lưỡi bản đồ được đánh giá cao nhất