Tưa Miệng Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị Hiệu Quả

Tưa miệng là căn bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao. Bệnh được đặc trưng bởi những mảng trắng và cảm giác bỏng rát ở đầu lưỡi. Theo các chuyên gia, tưa miệng không quá nguy hiểm nhưng lại khiến người bệnh khó chịu và gặp nhiều khó khăn trong ăn uống. Dưới đây là những cách phát hiện, phòng ngừa và điều trị căn bệnh này.

Tưa miệng là gì?

Tưa miệng là tên gọi phổ biến của bệnh nhiễm trùng miệng do sự phát triển và tấn công quá mức của nấm Candida. Căn bệnh này được đặc trưng bởi các tổn thương màu trắng kem ở lưỡi hoặc má trong của bệnh nhân. Đôi khi bệnh còn có thể lan rộng sang các khu vực khác như vòm miệng, amidan, cổ họng, môi,…

Những chấm nhỏ màu trắng hoặc vàng xuất hiện khắp miệng gây kích ứng mô mềm, khi cọ xát vô cùng đau và có thể chảy máu. Bệnh tưa miệng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai nhưng thường xảy ra nhiều nhất ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Bởi đây là những đối tượng có khả năng miễn dịch kém.

Khi mắc bệnh này, trẻ sẽ có nồng độ pH trong khoang miệng thấp, bài tiết ít nước bọt và niêm mạc miệng thường khô. Khác với cặn sữa tưa miệng ở trẻ sơ sinh bám chắc vào niêm mạc rất khó bong tróc, gây đau đớn và khó chịu cho trẻ. Tình trạng này để kéo dài còn khiến trẻ cuối khóc, chán ăn, sụt cân,… Do vậy ngay khi thấy triệu chứng của tưa miệng người bệnh cần chủ động thăm khám và điều trị kịp thời.

Triệu chứng của bệnh tưa miệng

Tưa miệng là căn bệnh có lây nhiễm và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt của bệnh nhân. Vì vậy để có biện pháp điều trị kịp thời, người bệnh cần xác định chính xác tình trạng bệnh lý dựa vào các dấu hiệu dưới đây.

Khi bệnh mới hình thành

• Xuất hiện các mảng bám màu trắng hoặc vàng nhạt nhìn giống phô mai ở lưỡi, má, amidan, lợi hoặc môi.
• Người bệnh bị chảy máu khi cào xước hoặc chà sát và mảng bám.
• Đau nhức hoặc nóng rát tại khoang miệng.
• Có cảm giác đang ngậm bông.
• Da miệng bị khô và nứt nẻ ở khóe.
• Mất vị giác và cảm thấy khó nuốt.
• Đối với trẻ nhỏ khi bị tưa miệng ngoài triệu chứng trên trẻ sẽ thường xuyên quấy, khóc, ăn uống kém hơn và bỏ bú thường xuyên.
• Trường hợp tưa miệng từ trẻ lây sang mẹ, cơ thể người lớn sẽ có triệu chứng núm vú đỏ, đau, nhạy cảm. Vùng da quanh vú bị căng và có cảm giác đau sâu khi cho con bú.

Khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng

Ngoài ra nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tưa miệng sẽ tiến triển nghiêm trọng và lây lan sang các khu vực khác gồm hệ tiêu hóa, hệ hô hấp với các triệu chứng như:

• Cảm giác đau, thức ăn bị kẹt trong cổ họng hoặc giữa ngực.
• Xuất hiện cơn sốt nếu nhiễm trùng lan ra ngoài thực quản.
• Một số bệnh nhân còn bị tiêu chảy, cơ thể mất nước nhiều do nấm tấn công
• Ngoài ra khi bệnh lan tới cổ họng, khí quản trẻ sẽ bị mắc các bệnh kèm theo viêm phổi, viêm phế quản, thậm chí là nấm phổi.

Nguyên nhân khiến tưa miệng bùng phát

Theo các chuyên gia, tưa miệng là căn bệnh do rất nhiều nguyên nhân gây nên. Cụ thể:

• Do nấm khuẩn: Tưa miệng hình thành chủ yếu do sự phát triển quá mức của nấm Candida Albicans trong khoang miệng. Bình thường loại nấm này vẫn tồn tại với một số lượng nhỏ. Tuy nhiên khi gặp điều kiện thuận lợi, hệ cân bằng sinh vật trong cơ thể bị phát vỡ, nấm phát triển ngoài tầm kiểm soát và bắt đầu tấn công mạnh mẽ vào miệng sẽ gây ra tình trạng này.
• Do virus: Miệng là cơ quan thường xuyên tiếp xúc với thức ăn nên sẽ tạo điều kiện cho virus trú ngụ bên dưới màng lưỡi. Do đó khi gặp tác nhân thuận lợi, virus sẽ tấn công và khiến bộ phận này bị tổn thương nghiêm trọng.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Tua miệng chủ yếu hình thành ở trẻ sơ sinh và người lớn bởi đối tượng này có hệ miễn dịch suy yếu. Từ đó tạo điều kiện cho các tác nhân tấn công gây bệnh.
• Do bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường nếu không được kiểm soát và điều trị tốt thì cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến tiến trình hình thành tua miệng. Bởi nước bọt của bạn khi đó sẽ chứa một lượng lớn đường, kích thích sự phát triển của nấm Candida.
• Vệ sinh răng miệng kém: Răng miệng nếu không được vệ sinh sạch sẽ kết hợp với các loại đường và protein còn sót lại từ thức ăn cũng sẽ tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn phát triển.

Ngoài những nguyên nhân chính kể trên thì tưa miệng còn có thể bùng phát do những yếu tố dưới đây:

• Dùng kháng sinh quá nhiều khiến số lượng lợi khuẩn trong cơ thể bị suy giảm.
• Điều trị ung thư bằng hóa trị hay xạ trị khiến các tế bào lành bị chết.
• Mắc các bệnh có khả năng làm suy giảm hệ miễn dịch như HIV, bạch cầu,…
• Gặp các vấn đề về răng miệng như đeo răng giả có kích thước không phù hợp, bị khô miệng do dùng thuốc, nghiện thuốc lá lâu năm,…

Bệnh tưa miệng có lây không, hình thức lây thế nào?

Theo các chuyên gia, tưa miệng là căn bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao. Bệnh có thể lây từ người này sang người khác theo nhiều con đường khác nhau như:

• Truyền từ miệng người này sang miệng người khác qua tiếp xúc thân mật, sau đó phát triển thành bệnh nếu người bị truyền có hệ miễn dịch kém.
• Lây qua con đường tình dục, việc quan hệ tình dục bằng miệng có thể gây lây nhiễm chéo nấm âm đạo và khiến bệnh bùng phát bất cứ lúc nào.
• Ngoài ra phụ nữ mang thai bị nhiễm nấm âm đạo thai nhi sinh ra cũng có nguy cơ bị bệnh.
• Phụ nữ mang thai bị nhiễm nấm vú, trẻ cũng có thể bị bệnh khi bú từ mẹ. Người lại nếu trẻ đang bị tưa miệng cũng có thể truyền nấm sang cho mẹ khi bú.
• Không chỉ có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác, tưa miệng còn có thể lây lan khắp cơ thể người bệnh gồm: Vòm họng, Amidan, má trong và bộ phận tiêu hóa.

Tưa miệng có nguy hiểm không? Cách chẩn đoán nấm tưa miệng

Ngoài gây đau đớn, khó chịu cho bệnh nhân tưa miệng ở trẻ em và người lớn còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong cơ thể như: Đau dạ dày, viêm phổi, viêm thực quản, tiêu chảy,… Những trẻ nhỏ bị tưa miệng còn có thể bị sụt cân, chán ăn, mệt mỏi, thường xuyên cáu gắt. Tình trạng nếu để kéo dài sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sinh hoạt của người bệnh. Vì vậy ngay khi có triệu chứng bệnh nhân cần chủ động thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Thông thường tưa miệng được chẩn đoán dựa trên việc quan sát bên trong miệng của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ tiến hành cạo sạch mảng bám bằng que đè lưỡi hoặc miếng gạt sau đó quan sát trạng thái miệng.

Ngoài ra để đảm bảo chắc chắn kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ gửi mẫu trầy xước đến phòng thí nghiệm để kiểm tra. Trong một số trường hợp nhất định bạn sẽ cần lấy mẫu sinh thiết là những mảng da nhỏ để tiến hành thí nghiệm. Đặc biệt với những bệnh nhân bị tiểu đường, ung thư hoặc HIV tình trạng này cũng rất thường gặp. Vì vậy bạn sẽ cần tiến hành xét nghiệm máu và nhiều xét nghiệm liên quan khác.

Bị tưa miệng phải điều trị thế nào?

Có rất nhiều cách điều trị tưa miệng ở người lớn và trẻ nhỏ. Cụ thể tùy theo tình trạng sức khỏe và cơ địa của từng người bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị khác nhau. Cụ thể:

Điều trị theo phương pháp Tây y

Để giải quyết tưa miệng hiệu quả, Tây y thường trị bệnh theo từng căn nguyên. Cụ thể phương pháp này điều trị theo hai hướng sau:

Loại bỏ yếu tố nguy cơ:

• Đối với những bệnh nhân bị đái tháo đường, trước hết cần kiểm soát chỉ số đường huyết của mình về ngưỡng an toàn để đảm bảo nấm Candida không có điều kiện phát triển.
• Những bệnh nhân đang dùng Corticoid dạng hít để điều trị hen suyễn cần súc miệng ngay sau khi sử dụng.
• Người bệnh sử dụng kháng sinh phổ rộng, dài ngày cũng nên đổi sang loại phổ hẹp hơn.
• Những bệnh nhân gặp tình trạng khô miệng nên tăng cường bổ sung nước mỗi ngày và đeo khẩu trang để giữ ấm họng khi cần thiết.
• Người đeo răng giả cần tháo ra vào ban đêm và đảm bảo răng vừa khít không gây kích ứng cho miệng. Đồng thời vệ sinh sạch sẽ răng giả hàng ngày.

Loại bỏ nấm Candida+

Kết hợp với việc loại bỏ yếu tố tiêu cực, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh một số loại thuốc để tiêu diệt nấm Candida. Cụ thể:

• Thuốc uống chấm nấm fluconazole (Diflucan).
• Viên ngậm chống nấm chứa clotrimazole (Mycelex Troche).
• Nước súc miệng chống nấm Nystop, Nyata có thể dùng tăm bông chấm vào miệng trẻ nhỏ.
• Thuốc điều trị nấm nghiêm trọng Amphotericin B.
• Đối với những bệnh nhân không đáp ứng cách điều trị trên và người nhiễm HIV, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chống nấm itraconazole.

Các loại thuốc này tuy đem lại hiệu cao nhưng được khuyến cáo sử dụng trong thời gian ngắn từ 10-14 ngày. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc thời gian chỉ định của bác sĩ để tránh gây tác dụng phụ.

Sử dụng các mẹo vặt tại nhà

Ngoài Tây y, thì tưa miệng còn có thể khắc phục bằng các nguyên liệu dân gian tại nhà. Cách làm này tuy đơn giản, dễ thực hiện nhưng lại cho hiệu quả cao và an toàn. Cụ thể:

• Sử dụng rau ngót: Rau ngót là loại cây lành tính có tác dụng loại bỏ các tác nhân gây bệnh. Cụ thể người dùng chỉ cần lấy 1 nắm rau ngót tươi sau đó rửa sạch, để ráo nước. Giã hoặc xay nát rồi lấy nước trong, dùng băng gạc thấm dung dịch vừa thu được, tiến hành lau nhẹ vùng nhiễm nấm trong miệng. Áp dụng mỗi ngày từ 2-3 lần, sau 3 ngày sẽ thấy cải thiện.
• Trà xanh: Nổi tiếng với công dụng kháng khuẩn, trà xanh có khả năng diệt nấm Candida rất tốt. Người bệnh chỉ cần lấy một lượng nhỏ lá trà cho vào nồi đun cùng vài hạt muối sau đó tiến hành đánh tưa như cách dùng rau ngót.
• Cây cỏ mực: Cỏ mực có khả năng diệt nấm rất tốt nhất là khi kết hợp với mật ong. Bạn chỉ cần lấy 1 nắm lá cỏ mực, rửa sạch rồi giã lấy nước. Trộn đều dung dịch với mật ong theo tỉ lệ 10:1. Sau đó dùng bông hoặc khăn xô mềm thấm và bôi dung dịch vào miệng.

Nên ăn gì, kiêng gì cho nhanh khỏi?

Chế độ ăn uống ảnh hưởng không nhỏ đến sự cân bằng vi sinh trong cơ thể. Do vậy khi bị tưa miệng người bệnh cần đặc biệt lưu ý đến vấn đề này. Dưới đây là những thực phẩm nên ăn và nên kiêng khi bị tưa miệng.

Nên ăn:

• Sữa chua có khả năng cung cấp nguồn lợi khuẩn dồi dào vì vậy việc bổ sung thực phẩm này sẽ giúp hệ vi sinh trong khoang miệng được cân bằng.
• Hoa quả nhiều Vitamin C có khả năng nâng cao hệ miễn dịch, chống lại sự phát triển của nấm Candida.
• Uống nhiều nước để bổ sung năng lượng cho cơ thể và hạn chế tình trạng miệng bị khô khiến các loại vi khuẩn có cơ hội tấn công.

Nên kiêng:

• Thực phẩm nhiều đường và tinh bột vì đây là nguồn thức ăn ưa thích của nấm Candida.
• Ngoài ra các loại hải sản như cá, tôm, cua cũng có khả năng gây dị ứng, tăng thân nhiệt, khiến các triệu chứng ngứa ngáy bùng phát.
• Đồ ăn cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt có thể làm tình trạng tổn thương, lở loét ở miệng nghiêm trọng hơn.
• Đồ ăn nhanh, đóng hộp, chế biến sẵn cũng có khả năng thúc đẩy sự phát triển mạnh của nấm Candida và làm bệnh nặng hơn.
• Tuyệt đối tránh xa các chất kích thích như cà phê, nước có ga, rượu bia vì đây là nhóm thực phẩm gây mất cân bằng vi sinh, làm nấm Candida sinh nhiều độc hơn.

Khi bị tưa miệng nên đi khám ở đâu để đảm bảo an toàn?

Bị tưa lưỡi nấm miệng nên đi khám ở đâu là câu hỏi nhận được rất nhiều sự quan tâm của người bệnh. Dưới đây là một số địa chỉ bệnh viện uy tín mà bệnh nhân có thể tham khảo:

• Bệnh viện răng hàm mặt TW: Là bệnh viện đứng đầu cả nước, quy tụ đội ngũ bác y, bác sĩ giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn. Do đó khi bị tưa miệng, bạn có thể yên tâm đến khám ở đây. Địa chỉ số 40 Tràng Thi, thuộc quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội. SĐT: 024 3928 5172.
• Khoa răng hàm mặt của bệnh viện 103: Với dịch vụ thăm khám, tư vấn và điều trị tận tình Bệnh viện 103 hiện là địa chỉ khám chữa uy tín được nhiều người dân trong khu vực tin tưởng. Địa chỉ của bệnh viện tại số 261 Phùng Hưng, Hà Đông, Hà Nội.
• Bệnh viện Nha Khoa Quốc tế Việt Pháp: Được thành lập từ 2005, đến nay bệnh viện Nha Khoa Quốc Tế Việt Pháp đã trở thành đơn vị khám chữa răng hàm mặt uy tín trên toàn quốc. Địa chỉ số 24 Trần Duy Hưng, số 6 Thái Hà, số 9 Nguyễn Du, Hà Nội.

Cách phòng ngừa bệnh tưa miệng đơn giản mà hiệu quả

Dưới đây là những biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tưa miệng:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh để tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể.
• Tích cực phòng chống các bệnh truyền giảm và bệnh gây suy giảm hệ miễn dịch.
• Nói không với việc lạm dụng thuốc kháng sinh và thuốc lá.
• Chú ý vệ sinh răng miệng sạch sẽ nhất là với trẻ nhỏ.
• Đi khám răng ít nhất 6 tháng 1 lần để kịp thời phát hiện ra điều bất thường.
• Uống đủ nước mỗi ngày tránh để miệng khô hoặc nứt nẻ.

Tưa miệng là bệnh gì, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả chúng tôi đã giúp bạn đọc tìm hiểu chi tiết qua bài viết trên. Lưu ý rằng bệnh không quá nguy hiểm nhưng có thể bảo vệ sức khỏe bạn vẫn nên thăm khám và điều trị từ sớm.